In 2005 introduceerde de Raad voor Cultuur het begrip mediawijsheid, met als definitie: ‘Het geheel van kennis, vaardigheden en mentaliteit waarmee burgers zich bewust, kritisch en actief kunnen bewegen in een complexe, veranderlijke en fundamenteel gemedialiseerde wereld.’
De Raad was van mening dat mediatechnologische veranderingen dermate van invloed zijn op wat wij weten en denken over de wereld dat we ons daar als burgers beter op moeten toerusten. Initiatieven op het vlak van media-educatie bleken, in het oordeel van de Raad, daar nog niet in voldoende mate aan bij te dragen.
Het adviesrapport triggerde een scala aan nieuwe media-educatie-initiatieven, die daarbij wel de term mediawijsheid omarmden. Er werd ook een kennis- en expertisecentrum opgericht: Mediawijzer.net, dat inmiddels is omgevormd tot een platform voor mediawijsheidprofessionals.
Veel van die initiatieven richtten en richten zich vooral op de technologische aspecten van media: op cyberpesten, gaming, sexting, privacy, social media, de toepassing van ict in het onderwijs.
Wat mij vooral bezighield en bezighoudt, is de journalistieke functie van media. Specifiek: op hoe journalistieke content relevant kan blijven wanneer burgers, dank zij nieuwe mediatechnologieën, toegang krijgen tot alternatieve nieuwsbronnen – of wanneer zij zelf gaan bijdragen aan de nieuwsvoorziening.
Waarom die invalshoek meer aandacht verdient? Omdat er nog altijd mensen zijn die denken dat ‘de media’ een collectief opererend geheel zijn die allemaal eenzelfde agenda hanteren en ‘dus’ niet te vertrouwen (de media willen ons de baas zijn). Omdat nieuwsmedia nog altijd geen goed antwoord hebben op het feit dat mensen steeds minder bereid zijn te betalen voor journalistieke content en dat dientengevolge de democratische rechtstaat in gevaar komt (de burgers zijn de media de baas). Omdat voor beide uitersten iets is te zeggen. Veel zelfs.
De blogs in deze categorie gaan dus over de relatie tussen media en samenleving. De ene keer in het groot (wat is de impact van het verdwijnen van regionale kranten op de maatschappelijke betrokkenheid van burgers). De andere keer in het klein, door het vergrootglas te leggen op uitspraken die een politicus doet, over media en via media. Hopelijk dragen deze blogs eraan bij dat we zelf actief, kritisch en bewust gebruik blijven maken van (nieuws)media.