Brief aan Mark Rutte

Afgelopen week laaide de discussie over burgerschapsonderwijs weer op. Scholen zouden daar onvoldoende structureel en planmatig aandacht aan besteden, aldus de Inspectie van het Onderwijs. VVD-staatssecretaris Sander Dekker zei in Trouw dat hij het belangrijker dan ooit vindt “om ‘glashelder’ duidelijk te maken wat Nederlandse kernwaarden zijn, en waarom vrijheid, verantwoordelijkheid en verdraagzaamheid zo’n centrale plaats innemen in de Nederlandse samenleving.”

Glashard over kernwaarden

Dekker deed deze uitspraak twee weken nadat zijn partijgenoot Mark Rutte een allesbehalve verdraagzame brief had geschreven. Deze brief verscheen op 23 januari als advertentie in diverse landelijke dagbladen en was eerder glashard dan glashelder.
Ik besprak de brief met mijn tweede klas en legde de volgende passage voor: “Als je ons land zo fundamenteel afwijst, heb ik liever dat je weggaat.”  Toen ik vroeg wie de briefschrijver was, riepen een paar leerlingen in koor: “Wilders!!”  Ik antwoordde dat het Mark Rutte was, de minister-president van alle Nederlanders. Toen werd mijn klas, die bestaat uit leerlingen met allerlei verschillende achtergronden en die normaal best druk is, even stil.
Vervolgens liet ik de leerlingen ‘de brief van Mark’ helemaal lezen, evenals de parodie die Micha Wertheim op 23 januari publiceerde. Nadat de klas zich had gebogen over de opvattingen van Rutte en de kenmerken van een parodie, kregen zij een schrijfopdracht: schrijf zelf een parodie of een reactie op de brief van Mark.

Mijn leerlingen waren er goed voor gaan zitten. Een paar leerlingen hadden zich gewaagd aan de parodievorm. Dat leverde spitsvondige teksten op, zoals een brief die was gericht ‘Aan alle jongeren’ en waarin de opruiende vraag werd gesteld: “willen we meer of minder huiswerk?”
De meesten hadden ervoor gekozen een reactie aan Mark Rutte te schrijven. In die reacties uitten zij scherpe, maar respectvol geformuleerde kritiek. Zoals “Het zou goed zijn als u er rekening mee hield dat uw woorden op andere mensen anders overkomen dan hoe u ze bedoelt.”

Het goede voorbeeld van een jonge burger

Eén brief breng ik graag – met toestemming van de leerling en zijn ouders – in zijn geheel onder uw aandacht. Het gaat om de brief van leerling Erik, die Rutte laat zien hoe het ook kan – of zelfs hoe het zou moeten. Het zou mooi zijn, zo stelt Erik, als een minister-president de rol van mediator aanneemt: “Luisteren en doorvragen waarom gedrag ontstaat en zo zorgen dat iedereen weer met respect met elkaar kan omgaan.” Lees de volledige brief hier.
Waarom ik het belangrijk vind dat u hiervan kennis neemt? Ten eerste om te laten zien dat ook dit een manier is om (structureel) in het onderwijs invulling te geven aan burgerschap: door bij het schoolvak Nederlands de actualiteit – en de berichtgeving daarover – te bespreken, leerlingen hun mening daarover onder woorden te laten brengen en hen daar met elkaar op te laten reflecteren. Ik gebruik hiervoor de noemer nieuwswijsheid.

Ten tweede, en dit is eigenlijk belangrijker: ik hoop dat Rutte en collegapolitici iets opsteken van de wijze woorden van een jongen van 13. In plaats van tegenstellingen uit te vergroten en de polarisatie te versterken, kunnen politici beter laten zien hoe we allemaal, samen, werk kunnen maken van een vitale democratische samenleving. In plaats van scholen te vertellen welke kernwaarden zij in het burgerschapsonderwijs moeten opnemen, kunnen politici beter zelf uitdragen dat verschillen niet verkeerd zijn, dat we elkaar nodig hebben en dat we verder komen als we elkaar proberen te begrijpen.
En in plaats van (jonge) burgers te verwarren met tegenstrijdige en ophitsende uitspraken, kunnen politici beter een voorbeeld nemen aan deze leerling: door zelf het goede voorbeeld te geven. Daar hebben de leerlingen – en de scholen – veel meer aan. En politici en de samenleving zeer zeker ook.

Alle brieven op een rij:
De brief van Mark – Mark Rutte
De conceptbrief van Mark (parodie) – Micha Wertheim
De brief aan Mark Rutte – Leerling Erik

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren